Antykoncepcja awaryjna, znana również jako „tabletka po”, to metoda zapobiegania ciąży stosowana w nagłych sytuacjach, gdy inne środki antykoncepcyjne zawiodły lub nie zostały użyte. Choć jest skuteczna w zapobieganiu nieplanowanej ciąży, nie powinna być traktowana jako regularna forma antykoncepcji, ponieważ jej działanie jest ograniczone, a częste stosowanie może wpływać na zdrowie hormonalne. Antykoncepcja awaryjna – kiedy ją stosować, by była skuteczna i bezpieczna? W tym artykule wyjaśnimy, w jakich sytuacjach warto po nią sięgnąć, jak działa oraz jakie są jej zalety i ograniczenia, byś mogła podjąć świadomą decyzję.
Kiedy stosować antykoncepcję awaryjną?
Antykoncepcja awaryjna jest przeznaczona do stosowania w wyjątkowych sytuacjach, gdy istnieje ryzyko nieplanowanej ciąży. Antykoncepcja awaryjna – kiedy ją stosować w praktyce? Najczęściej sięga się po nią w następujących przypadkach: po niezabezpieczonym stosunku seksualnym, gdy nie użyto żadnej metody antykoncepcyjnej; po pęknięciu, zsunięciu lub nieprawidłowym użyciu prezerwatywy; gdy zapomniałaś przyjąć tabletki antykoncepcyjne przez więcej niż 2 dni w trakcie cyklu; lub w przypadku nieskuteczności innej metody, np. wypadnięcia wkładki domacicznej. Antykoncepcja awaryjna – kiedy ją stosować, jeśli chodzi o czas? Kluczowe jest, by zrobić to jak najszybciej – skuteczność tabletek „po” jest najwyższa, gdy przyjmiesz je w ciągu pierwszych 24 godzin od stosunku, i maleje z każdym dniem.
Jak działa antykoncepcja awaryjna?
Dostępne są dwa główne rodzaje tabletek: te zawierające lewonorgestrel (do przyjęcia w ciągu 72 godzin od stosunku) oraz octan uliprystalu (do 120 godzin, czyli 5 dni). Lewonorgestrel działa poprzez opóźnienie lub zahamowanie owulacji, a także utrudnia zapłodnienie, zmieniając śluz szyjkowy i endometrium. Octan uliprystalu jest skuteczniejszy w późniejszych dniach cyklu, ponieważ blokuje działanie progesteronu, opóźniając owulację nawet w fazie przedowulacyjnej. Ważne jest, by wiedzieć, że „tabletki po” nie działają, jeśli ciąża już się rozpoczęła – nie przerywają jej ani nie powodują poronienia, co czyni je bezpiecznymi, ale jednocześnie ograniczonymi w działaniu.
„Tabletka po” – skuteczność
Skuteczność „tabletek po” zależy od czasu przyjęcia i fazy cyklu. Lewonorgestrel ma skuteczność około 95% w ciągu pierwszych 24 godzin, ale spada do 58% po 72 godzinach. Octan uliprystalu utrzymuje wyższą skuteczność (ok. 85%) nawet do 5 dni po stosunku, co czyni go lepszym wyborem, jeśli minęło więcej czasu. Warto wiedzieć, że skuteczność lewonorgestrelu może być niższa u kobiet z wyższym BMI (powyżej 30), podczas gdy octan uliprystalu jest mniej zależny od masy ciała. Jeśli masz wątpliwości, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, by wybrać odpowiednią opcję.
Kiedy nie stosować tabletki po?
Tabletki są bezpieczne dla większości kobiet, ale istnieją pewne przeciwwskazania, takie jak uczulenie na składniki preparatu, ciężkie choroby wątroby czy ciąża (choć nie zaszkodzą płodowi, są po prostu nieskuteczne). Mogą powodować skutki uboczne, takie jak nudności, bóle brzucha, zawroty głowy czy zaburzenia cyklu (opóźnienie lub przyspieszenie miesiączki). Eksperci podkreślają, że nie jest to metoda do częstego stosowania – tabletki „po” są mniej skuteczne niż regularna antykoncepcja (np. tabletki hormonalne czy wkładki) i mogą rozregulować cykl hormonalny, jeśli używasz ich więcej niż raz w jednym cyklu.
Co zrobić po zastosowaniu antykoncepcji awaryjnej?
Po przyjęciu tabletki „po” zaleca się obserwację cyklu – jeśli miesiączka opóźni się o więcej niż 5-7 dni, wykonaj test ciążowy, by wykluczyć ciążę. W przypadku stosowania tabletek antykoncepcyjnych kontynuuj ich przyjmowanie, ale przez kolejne 7 dni używaj dodatkowej ochrony, np. prezerwatyw. To dobry moment, by skonsultować się z ginekologiem i wybrać stałą metodę antykoncepcji, taką jak wkładka domaciczna, implant czy tabletki, które zapewnią większą skuteczność i spokój.
Podsumowanie antykoncepcji awaryjnej
Jest to metoda ratunkowa, którą należy stosować jak najszybciej po niezabezpieczonym stosunku – najlepiej w ciągu 24 godzin – w sytuacjach takich jak awaria prezerwatywy czy brak innej ochrony. Nie jest to rozwiązanie do regularnego stosowania, dlatego warto pomyśleć o stałej metodzie antykoncepcji, która lepiej zabezpieczy przed ciążą. Jeśli masz pytania lub wątpliwości dotyczące antykoncepcji awaryjnej – kiedy ją stosować, skonsultuj się z ginekologiem.
Więcej o zdrowiu przeczytasz TUTAJ. Jeśli problem dotyczy Ciebie zapraszamy do KONTAKTU. Wizytę możesz umówić także ON-LINE. Odwiedź nas na Instagramie i TikToku.
