Konizacja szyjki macicy – co to jest?

Konizacja szyjki macicy to zabieg ginekologiczny polegający na usunięciu stożkowatego fragmentu tkanki szyjki macicy. Wykonywana jest w celu diagnostyki lub leczenia nieprawidłowych zmian, takich jak stany przednowotworowe lub wczesne stadia raka szyjki macicy. Procedura jest stosunkowo bezpieczna i skuteczna, a jej wykonanie pozwala na dokładną ocenę zmian patologicznych oraz ich usunięcie, co może zapobiec dalszemu rozwojowi choroby. W artykule omówimy, czym jest konizacja, kiedy się ją wykonuje, jak przebiega zabieg, jakie są jego skutki oraz jak wygląda rekonwalescencja.

Czym jest konizacja szyjki macicy?

Konizacja (ang. cervical conization) to zabieg chirurgiczny, w którym wycina się fragment szyjki macicy w kształcie stożka. Usunięta tkanka obejmuje zwykle zewnętrzną część szyjki (tzw. tarczę) oraz część kanału szyjki macicy. Procedura ma dwa główne cele:

• Diagnostyczne: Umożliwia dokładne badanie histopatologiczne wyciętej tkanki, co pozwala potwierdzić lub wykluczyć zmiany przednowotworowe (np. CIN – śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy) lub raka.
• Lecznicze: Usuwa nieprawidłowe tkanki, zapobiegając ich dalszemu przekształceniu w nowotwór złośliwy.

Konizacja jest najczęściej wykonywana u kobiet, u których badania cytologiczne, testy HPV lub kolposkopia wykazały nieprawidłowości wymagające dalszej diagnostyki lub leczenia.

Kiedy wykonuje się konizację szyjki macicy?

Konizacja jest zalecana w określonych sytuacjach, gdy inne badania wskazują na potencjalne problemy z szyjką macicy. Główne wskazania to:

1. Nieprawidłowe wyniki cytologii:
   • Wyniki wskazujące na zmiany o wysokim ryzyku (np. HSIL – wysokiego stopnia zmiany śródnabłonkowe).
   • Niejednoznaczne wyniki cytologii (np. ASC-US lub LSIL), które utrzymują się pomimo obserwacji.
2. Pozytywny test HPV:
   • Obecność wysokoonkogennych typów wirusa brodawczaka ludzkiego (np. HPV 16, 18) w połączeniu z nieprawidłowościami w cytologii lub kolposkopii.
3. Zmiany przednowotworowe (CIN):
   • CIN2 lub CIN3 (umiarkowana lub ciężka dysplazja), które wymagają usunięcia, by zapobiec rakowi.
4. Podejrzenie raka szyjki macicy:
   • Wczesne stadia raka (np. mikroinwazyjny rak szyjki macicy), gdzie konizacja może być zarówno diagnostyczna, jak i lecznicza.
5. Niewyjaśnione krwawienia:
   • Krwawienia między miesiączkami, po stosunku lub po menopauzie, które mogą wskazywać na zmiany w szyjce macicy.
6. Niediagnostyczne wyniki biopsji:
   • Gdy biopsja pobrana podczas kolposkopii nie dostarcza wystarczających informacji, a zmiany są podejrzane.

Konizacja nie jest rutynowym zabiegiem i wykonuje się ją po dokładnej ocenie wyników badań przez ginekologa. W niektórych przypadkach można uniknąć zabiegu, stosując obserwację (np. przy CIN1, które często ustępują samoistnie).

Rodzaje konizacji

Konizacja może być przeprowadzona różnymi metodami, w zależności od dostępności sprzętu, doświadczenia lekarza i stanu pacjentki. Najczęściej stosowane techniki to:

1. Konizacja pętlowa (LEEP/LLETZ):
   • Najpopularniejsza metoda, wykorzystująca cienką pętlę elektryczną do wycięcia tkanki.
   • Precyzyjna, z minimalnym uszkodzeniem otaczających tkanek.
   • Wykonywana w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.
2. Konizacja laserowa:
   • Używa wiązki lasera do cięcia i koagulacji tkanek.
   • Bardzo precyzyjna, z mniejszym ryzykiem krwawienia, ale wymaga specjalistycznego sprzętu.
3. Konizacja nożowa (CKC – cold knife conization):
   • Tradycyjna metoda z użyciem skalpela.
   • Stosowana rzadziej, zwykle w znieczuleniu ogólnym, w przypadkach podejrzenia raka.
   • Większe ryzyko krwawienia i dłuższa rekonwalescencja.
4. Kriokonizacja:
   • Rzadziej stosowana, polega na zamrażaniu tkanek za pomocą kriosondy.
   • Mniej inwazyjna, ale mniej precyzyjna w diagnostyce.

Wybór metody zależy od celu zabiegu (diagnostyka czy leczenie), rozległości zmian oraz stanu zdrowia pacjentki.

Jak przebiega zabieg konizacji szyjki macicy?

Konizacja jest zwykle wykonywana w warunkach ambulatoryjnych lub krótkiego pobytu w szpitalu. Procedura obejmuje następujące etapy:

1. Przygotowanie:
   • Przed zabiegiem pacjentka przechodzi konsultację ginekologiczną, w tym ocenę wyników cytologii, testu HPV i kolposkopii.
   • Wykonuje się badania krwi (np. morfologia, krzepliwość) i czasem USG narządów rodnych.
   • Pacjentka jest informowana o przebiegu zabiegu, ryzyku i zasadach rekonwalescencji.
   • W przypadku znieczulenia ogólnego wymagane jest pozostanie na czczo przez 6–8 godzin przed zabiegiem.
2. Zabieg:
   • Pacjentka siada na fotelu ginekologicznym, podobnie jak podczas badania.
   • Podaje się znieczulenie miejscowe (np. do szyjki macicy) lub ogólne, w zależności od metody.
   • Lekarz wprowadza wziernik, by uwidocznić szyjkę macicy, a następnie wycina stożkowaty fragment tkanki za pomocą pętli elektrycznej, lasera lub skalpela.
   • Wycięta tkanka jest wysyłana do badania histopatologicznego.
   • Zabieg trwa zwykle 15–30 minut.
3. Po zabiegu:
   • Pacjentka pozostaje pod obserwacją przez kilka godzin (przy znieczuleniu ogólnym) lub jest wypisywana tego samego dnia (przy znieczuleniu miejscowym).
   • Mogą występować niewielkie krwawienia lub skurcze podobne do menstruacyjnych.

Rekonwalescencja po konizacji

Okres powrotu do zdrowia po konizacji trwa zwykle 4–6 tygodni, choć większość kobiet wraca do codziennych aktywności wcześniej. Kluczowe zasady rekonwalescencji to:

• Higiena i pielęgnacja:
  • Używaj podpasek (nie tamponów) do zbierania niewielkich krwawień lub plamień, które mogą trwać 1–3 tygodnie.
  • Myj okolice intymne delikatnym płynem o neutralnym pH, unikaj irygacji pochwy.
• Ograniczenia aktywności:
  • Unikaj współżycia seksualnego przez 4–6 tygodni, aby zapobiec infekcjom i pozwolić na zagojenie szyjki.
  • Nie podnoś ciężkich przedmiotów i unikaj intensywnych ćwiczeń przez 2–4 tygodnie.
  • Unikaj kąpieli w wannie, basenu i sauny przez 4 tygodnie ze względu na ryzyko infekcji.
• Obserwacja objawów:
  • Normalne są niewielkie plamienia i łagodny ból podbrzusza, które ustępują w ciągu kilku dni.
  • Skontaktuj się z lekarzem, jeśli wystąpią: obfite krwawienie (przesiąkanie podpaski w ciągu godziny), silny ból, gorączka, nieprzyjemny zapach wydzieliny lub objawy infekcji.
• Wizyta kontrolna:
  • Po 1–2 tygodniach ginekolog ocenia proces gojenia i omawia wyniki badania histopatologicznego.
  • Kolejne badania cytologiczne lub testy HPV są zwykle zlecane po 3–6 miesiącach.

Potencjalne ryzyko i powikłania

Konizacja jest bezpiecznym zabiegiem, ale jak każda procedura chirurgiczna niesie pewne ryzyko. Możliwe powikłania obejmują:

• Krwawienie: Zwykle niewielkie, ale w rzadkich przypadkach wymaga interwencji (np. koagulacji naczyń).
• Infekcja: Może pojawić się przy braku higieny lub nieprzestrzeganiu zaleceń po zabiegu.
• Zwężenie kanału szyjki macicy: Rzadkie, może powodować trudności z miesiączkowaniem lub zajściem w ciążę.
• Osłabienie szyjki macicy: Zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu lub poronienia w przyszłych ciążach, szczególnie po wielokrotnych konizacjach.
• Reakcje na znieczulenie: Rzadkie, zwykle łagodne (np. nudności po znieczuleniu ogólnym).

Ryzyko powikłań jest minimalne, jeśli zabieg wykonuje doświadczony ginekolog, a pacjentka przestrzega zaleceń.

Konizacja a przyszłe ciąże

Konizacja może wpływać na płodność i przebieg ciąży, ale w większości przypadków nie stanowi przeszkody do zajścia w ciążę. Kluczowe kwestie to:

• Płodność: Zwykle nie jest zaburzona, chyba że konizacja była rozległa lub doprowadziła do zwężenia kanału szyjki.
• Ciąża po konizacji:
  • Kobiety po konizacji mogą mieć zwiększone ryzyko przedwczesnego porodu lub poronienia z powodu osłabienia szyjki macicy (tzw. niewydolność szyjkowa).
  • W takich przypadkach ginekolog może zalecić założenie szwu okrężnego na szyjkę w ciąży lub częstsze USG do monitorowania długości szyjki.
• Planowanie ciąży: Zaleca się odczekanie co najmniej 3–6 miesięcy po konizacji, aby szyjka mogła się w pełni zregenerować.

Kobiety planujące ciążę powinny omówić z ginekologiem wpływ zabiegu na przyszłe ciąże i możliwe środki zapobiegawcze.

Zalety i znaczenie konizacji

Konizacja szyjki macicy ma wiele korzyści, które czynią ją ważnym narzędziem w ginekologii:

• Precyzyjna diagnostyka: Pozwala na dokładną ocenę zmian w szyjce macicy, co jest kluczowe dla wykluczenia lub potwierdzenia raka.
• Skuteczność terapeutyczna: Usunięcie zmian przednowotworowych (CIN2, CIN3) zapobiega rozwojowi raka szyjki macicy w niemal 100% przypadków.
• Minimalna inwazyjność: Nowoczesne metody (np. LEEP) są szybkie, precyzyjne i mają krótki okres rekonwalescencji.
• Ochrona płodności: W większości przypadków pozwala zachować zdolność do zajścia w ciążę i donoszenia jej.

Konizacja jest szczególnie ważna w kontekście profilaktyki raka szyjki macicy, który jest jednym z najczęściej występujących nowotworów u kobiet, ale wcześnie wykryty jest niemal w pełni wyleczalny.

Alternatywy dla konizacji

W niektórych przypadkach można rozważyć inne metody, w zależności od diagnozy i stanu pacjentki:

• Obserwacja: Przy łagodnych zmianach (CIN1) wystarczy regularna cytologia i testy HPV, ponieważ zmiany te często ustępują samoistnie.
• Krioterapia: Zamrażanie nieprawidłowych komórek, stosowane przy mniej zaawansowanych zmianach.
• Ablacja laserowa: Niszczenie zmian za pomocą lasera, mniej inwazyjne, ale nie dostarcza materiału do badania histopatologicznego.
• Histerektomia: Usunięcie macicy, rozważane w przypadku zaawansowanego raka lub wielokrotnych nawrotów zmian, ale nie u kobiet planujących ciążę.

Wybór między konizacją a innymi metodami zależy od wyników badań, wieku pacjentki i planów rozrodczych.

Jak przygotować się do konizacji?

Przed zabiegiem warto:

• Skonsultować się z ginekologiem: Omówić wskazania, przebieg zabiegu, ryzyko i pytania dotyczące rekonwalescencji.
• Wykonać zalecone badania: Morfologia, krzepliwość krwi, ewentualnie test ciążowy (konizacja jest przeciwwskazana w ciąży).
• Uniknąć infekcji: Zgłosić wszelkie objawy infekcji intymnych (np. upławy, swędzenie), które mogą wymagać leczenia przed zabiegiem.
• Przygotować się do rekonwalescencji: Zaopatrzyć się w podpaski, zaplanować kilka dni odpoczynku i wsparcie bliskich.

Podsumowanie

Konizacja szyjki macicy to skuteczny i bezpieczny zabieg, który odgrywa kluczową rolę w diagnostyce i leczeniu zmian przednowotworowych oraz wczesnych stadiów raka szyjki macicy. Wykonywana za pomocą nowoczesnych metod, takich jak LEEP czy laser, jest minimalnie inwazyjna, a okres rekonwalescencji stosunkowo krótki. Zabieg pozwala nie tylko usunąć nieprawidłowe tkanki, ale także dokładnie ocenić ich charakter, co jest niezbędne dla dalszego planowania leczenia. Choć konizacja wiąże się z niewielkim ryzykiem powikłań, przestrzeganie zaleceń lekarza minimalizuje to ryzyko i wspiera szybkie gojenie. Regularne badania ginekologiczne, w tym cytologia i testy HPV, pozostają kluczowe dla profilaktyki i wczesnego wykrywania zmian. Jeśli otrzymałaś zalecenie konizacji, skonsultuj się z ginekologiem, by omówić szczegóły i przygotować się do zabiegu – to ważny krok w ochronie Twojego zdrowia!

Więcej ciekawych artykułów najdziesz na naszym blogu. Odwiedź nas na IG i TikTok. Potrzebujesz konsultacji? Umów się doo naszych specjalistów: Zadzwoń