Co musisz wiedzieć? W skrócie
- Bakteryjna infekcja często bezobjawowa – Wywołana przez Neisseria gonorrhoeae, przenoszona drogą płciową (waginalną, analną, oralną), często przebiega bez objawów szczególnie u kobiet
- Rosnąca oporność na antybiotyki – Standardowe leczenie to ceftriakson z azytromycyną, ale pojawiają się szczepy „superrzeżączki” oporne na niemal wszystkie dostępne leki
- Poważne powikłania bez leczenia – U kobiet: zapalenie narządów miednicy, bezpłodność, ciąża pozamaciczna; u mężczyzn: zapalenie najądrza, niepłodność; może prowadzić do zakażeń ogólnoustrojowych
Spis treści
Rzeżączka wciąż groźna choroba, znana także jako gonorea, to jedna z najczęściej występujących chorób przenoszonych drogą płciową (STD). Choć często kojarzy się z minionymi dekadami, choroba ta wciąż stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego – zarówno w Polsce, jak i na świecie. Co więcej, w ostatnich latach odnotowuje się wzrost liczby przypadków rzeżączki, a pojawienie się szczepów opornych na antybiotyki sprawia, że leczenie tej infekcji staje się coraz trudniejsze.
W artykule przyjrzymy się bliżej tej chorobie – jakie są jej objawy, jak się nią zarazić, jak ją leczyć i przede wszystkim – jak jej zapobiegać.
Czym jest rzeżączka?
Rzeżączka to bakteryjna infekcja wywoływana przez Neisseria gonorrhoeae – dwoinkę rzeżączki. Bakteria ta atakuje błony śluzowe układu moczowo-płciowego, odbytu, gardła, a także spojówki oczu. Do zakażenia dochodzi najczęściej podczas kontaktów seksualnych – dopochwowych, analnych lub oralnych – z osobą zakażoną. Możliwe jest również przeniesienie bakterii z matki na dziecko podczas porodu.
Kto jest narażony?
Na rzeżączkę może zachorować każdy, kto uprawia seks bez zabezpieczenia. Szczególnie wysokie ryzyko dotyczy:
- osób mających wielu partnerów seksualnych,
- osób, które nie stosują prezerwatyw,
- osób uprawiających seks anonimowy,
- mężczyzn mających kontakty seksualne z innymi mężczyznami (MSM),
- osób zakażonych innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, np. HIV czy chlamydiozą.
Objawy rzeżączki – nie zawsze oczywiste
Objawy rzeżączki różnią się w zależności od płci i miejsca zakażenia. U wielu zakażonych osób choroba przebiega bezobjawowo, co sprzyja jej nieświadomemu rozprzestrzenianiu się.
U mężczyzn:
- pieczenie i ból podczas oddawania moczu,
- ropna wydzielina z cewki moczowej (często żółto-zielona),
- częste oddawanie moczu,
- obrzęk i ból jąder (rzadziej).
U kobiet:
- zwiększona ilość wydzieliny z pochwy,
- krwawienia międzymiesiączkowe,
- ból w podbrzuszu,
- pieczenie przy oddawaniu moczu,
- bóle podczas stosunku.
W przypadku zakażenia odbytu może pojawić się swędzenie, wydzielina, ból lub krwawienie. Infekcja gardła często przebiega bezobjawowo, ale może powodować ból gardła przypominający anginę.
Powikłania – rzeżączka – wciąż groźna choroba
Nie leczona rzeżączka może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. U kobiet może dojść do zapalenia narządów miednicy mniejszej (PID), co z kolei grozi bezpłodnością, ciążą pozamaciczną czy przewlekłym bólem miednicy. U mężczyzn nieleczona infekcja może prowadzić do zapalenia najądrza, a w skrajnych przypadkach również do niepłodności.
Zakażenie może także szerzyć się do krwi (tzw. rozsiana rzeżączka), powodując zapalenie stawów, skóry, a nawet zagrażające życiu infekcje ogólnoustrojowe.
Diagnostyka rzeżączki
Diagnozowanie rzeżączki opiera się na pobraniu materiału biologicznego z miejsc potencjalnej infekcji – cewki moczowej, szyjki macicy, odbytu, gardła – i wykonaniu testu laboratoryjnego. Najczęściej stosuje się badania NAAT (nucleic acid amplification test), które są bardzo czułe i precyzyjne.
Leczenie – coraz trudniejsze wyzwanie
Rzeżączka jest chorobą bakteryjną, dlatego można ją leczyć antybiotykami. Standardowe leczenie polega zwykle na podaniu jednej dawki ceftriaksonu domięśniowo w połączeniu z innym antybiotykiem (np. azytromycyną). Jednak problemem staje się rosnąca oporność bakterii N. gonorrhoeae na dostępne leki.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), pojawiły się już szczepy „superrzeżączki” – oporne na niemal wszystkie dostępne antybiotyki. To powoduje, że konieczne są nowe terapie i większy nacisk na zapobieganie infekcjom.
Jak zapobiegać rzeżączce?
Zapobieganie rzeżączce opiera się głównie na odpowiedzialnym zachowaniu seksualnym:
- Stosowanie prezerwatyw – skutecznie zmniejszają ryzyko zakażenia.
- Badania profilaktyczne – regularne testowanie się na choroby przenoszone drogą płciową, zwłaszcza przy częstej zmianie partnerów.
- Wierność w związkach monogamicznych – zmniejsza ryzyko zakażenia.
- Unikanie kontaktów seksualnych z osobami, które mają objawy chorób wenerycznych.
- Szczera rozmowa z partnerem na temat historii seksualnej i aktualnego statusu zdrowotnego.
Rzeżączka a ciąża
Rzeżączka w ciąży może prowadzić do poważnych komplikacji – poronień, przedwczesnych porodów czy zakażeń noworodka (np. rzeżączkowego zapalenia spojówek, które może prowadzić do ślepoty). Dlatego każda kobieta w ciąży powinna być badana na obecność tej choroby, zwłaszcza jeśli należy do grupy ryzyka.
Podsumowanie
Rzeżączka to wciąż groźna choroba, którą można się łatwo zarazić, a która może prowadzić do poważnych powikłań, jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie rozpoznana i leczona. Choć istnieją skuteczne metody terapii, rosnąca oporność bakterii na antybiotyki stanowi coraz większe wyzwanie. Dlatego kluczowe znaczenie mają działania profilaktyczne – edukacja, stosowanie zabezpieczeń, regularne badania oraz odpowiedzialność seksualna.
Nie warto ignorować objawów czy unikać badań – wczesna diagnoza to szybkie leczenie i uniknięcie powikłań. Rzeżączka nie jest problemem tylko „innych” – to choroba, która może dotknąć każdego. Dlatego warto wiedzieć, jak się przed nią chronić i kiedy szukać pomocy.
Więcej o profilaktyce zdrowotnej przeczytasz TUTAJ. Jeśli problem dotyczy Ciebie zapraszamy do KONTAKTU. Odwiedź nas na Instagramie i TikToku.
Czy rzeżączką można się zarazić tylko przez seks waginalny?
Nie. Rzeżączką można się zarazić nie tylko podczas stosunku waginalnego, ale także poprzez seks analny i oralny. Bakteria Neisseria gonorrhoeae może infekować gardło, odbyt, cewkę moczową, a także szyjkę macicy. Dlatego każdy kontakt seksualny bez zabezpieczenia niesie ryzyko zakażenia.
Czy można mieć rzeżączkę i nie mieć żadnych objawów?
Tak, bardzo często rzeżączka przebiega bezobjawowo – szczególnie u kobiet. Zakażona osoba może nie wiedzieć, że jest chora, i nieświadomie zarażać innych. To jeden z powodów, dla których tak ważne są regularne badania przesiewowe, zwłaszcza przy częstej zmianie partnerów.
Jak długo po kontakcie można wykryć rzeżączkę?
Objawy rzeżączki zwykle pojawiają się w ciągu 2–10 dni od zakażenia, ale mogą również wystąpić dopiero po kilku tygodniach. Testy laboratoryjne (np. NAAT) mogą wykryć infekcję już po kilku dniach od kontaktu, jednak dla uzyskania wiarygodnego wyniku zaleca się odczekać przynajmniej 5–7 dni.
Czy rzeżączkę można wyleczyć całkowicie?
Tak, rzeżączka jest uleczalna przy zastosowaniu odpowiednich antybiotyków. Jednak leczenie powinno być prowadzone pod nadzorem lekarza, ponieważ niektóre szczepy bakterii są oporne na powszechnie stosowane leki. Po zakończeniu leczenia warto wykonać kontrolny test, aby upewnić się, że infekcja została całkowicie wyleczona.
Czy można zarazić się rzeżączką przez korzystanie z tej samej toalety co osoba zakażona?
Nie. Bakteria Neisseria gonorrhoeae bardzo szybko ginie poza organizmem człowieka i nie przenosi się przez kontakt z przedmiotami codziennego użytku, takimi jak deska klozetowa, ręczniki czy basen. Do zakażenia dochodzi wyłącznie przez bezpośredni kontakt błon śluzowych podczas aktywności seksualnej lub podczas porodu (z matki na dziecko).
