Profilaktyka PrEP – jak nie zarazić się wirusem HIV?

Profilaktyka przedekspozycyjna, czyli inaczej PrEP to najlepszy sposób na uniknięcie zarażenia wirusem HIV. Polega ona na regularnym stosowaniu leków antyretrowirusowych. Tego rodzaju profilaktykę rekomenduje WHO jako dodatkowa metoda uniknięcia zakażenia wirusem HIV. Zwłaszcza u osób, które są w zwiększonej grupie ryzyka. Ten rodzaj profilaktyki istnieje na świecie od wielu lat. W Polsce pojawił się dość niedawno ze względu na dość wysoką cenę leków. Obecnie jednak, ceny profilaktyki PrEP uległy znacznej obniżce, dzięki czemu wiele poradni proponuje taką usługę osobom zainteresowanym profilaktyką. Podpowiadamy, jak należy postępować, by zmniejszyć ryzyko zarażenia wirusem HIV.

Profilaktyka przedekspozycyjna – zabezpieczenie przed HIV

“PrEP to rewolucja w podejściu do zabezpieczania się. Jest to pierwszy lek, który chroni przed zakażeniem wirusem HIV. Stanowi rozwiązanie bardziej korzystne od prezerwatywy, ponieważ nie wymaga dodatkowych działań w trakcie seksu, seks może być spontaniczny, bez konieczności myślenia o założeniu prezerwatywy. Dzięki temu odczucia większości pacjentów są niezwykle pozytywne, następuje znaczna redukcja lęku oraz stresu. Warto jednak mieć na uwadze, że PrEP nie zawsze zwalnia z użycia prezerwatywy. Lek zabezpiecza przed HIV, ale nie przed innymi chorobami wenerycznymi, takimi jak kiła czy rzeżączka.” – mówi dr Robert Kowalczyk, seksuolog kliniczny.

Profilaktyka przedekspozycyjna zakażenia HIV (PrEP) jest metodą, która chroni przed zakażeniem osoby seronegatywne. Czyli takie, które jeszcze nie miały styczności z wirusem HIV. Badania wykazują, że jest ona skuteczna nawet w 92% przypadków. Terapię jest głównie dla osób, które są narażone na kontakt z wirusem bardziej niż inni. Np. osoby pozostające w związku z osobą zakażoną HIV). Terapia polega na zażywaniu tabletki, która zawiera dwa leki antyretrowirusowe – dizoproksyl tenofowiru i emtrycytabinę. Obie substancje zakłócają działanie enzymu niezbędnego do namnażania się wirusa w organizmie. Należy codziennie przyjmować stałą, przepisaną przez lekarza dawkę o tej samej godzinie lub przyjmować ją okazjonalnie na 2-12 godzin przed stosunkiem,  dobę po stosunku i dwie doby po stosunku. Zmniejszanie lub zwiększanie dawki może niekorzystnie wpłynąć na skuteczność leku. W trakcie terapii należy być pod ścisłą kontrolą lekarską i regularnie wykonywać badania na obecność wirusa.

Profilaktyka PrEP – dla kogo?

Tego rodzaju terapia przeznaczona jest przede wszystkim dla osób, u których występuje wysokie ryzyko zakażenia. Profilaktykę powinny podjąć przede wszystkim osoby, które:

• nie stosują prezerwatywy podczas kontaktów seksualnych z osobą zakażoną HIV
• podejmują wiele kontaktów seksualnych z osobami o nieznanym stanie zdrowia
• współżyją seksualnie z wieloma partnerami
• podejmują ryzykowne zachowania seksualne (np. stosunek z nieznajomym bez prezerwatywy)
• współżyją z seropozytywnym partnerem, który nie leczy się antyretrowirusowo
• posiadają partnera seksualnego, który współżyje z wieloma osobami
• są zarażone innymi chorobami wenerycznymi (np. kiła, rzeżączka, chlamydioza)
• chcą zajść w ciążę z partnerem zakażonym HIV (PrEP powinien stanowić dodatkowe zabezpieczenie)

Jak rozpocząć terapię PrEP?

Profilaktyka przedekspozycyjna realizowana jest w wielu placówkach medycznych, zwłaszcza w prywatnych przychodniach. Niestety, w Polsce profilaktyka PrEP nie podlega refundacji i nie wiadomo czy kiedykolwiek będzie refundowany. Jest to usługa realizowana zazwyczaj przez poradnie znajdujące się w większych miastach (np. Warszawa, Kraków, Gdańsk). Koszt profilaktyki obejmuje nie tylko cenę leku, ale również wizyt lekarskich oraz badań profilaktycznych i kontrolnych. Istnieje także możliwość rozpoczęcia leczenia za pomocą zamiennika leku z tą samą substancją, który jest znacznie tańszy.

Aby przygotować się do terapii, należy zachować miesięczną wstrzemięźliwość od kontaktów seksualnych. Niezbędne jest również wykonanie badań, jak: na obecność wirusa HIV i innych chorób wenerycznych, morfologia krwi, badanie ogólne moczu, badanie poziomu kreatyniny oraz próby wątrobowe. Osoba, która chce rozpocząć terapię powinna zgłosić się do poradni, która świadczy taką usługę. Skonsultować się z lekarzem chorób zakaźnych, który przeprowadzi szczegółowy wywiad z pacjentem i wypisze skierowania na niezbędne badania oraz leki. Na kontrolną wizytę lekarską pacjent powinien zgłaszać się nie rzadziej niż raz na kwartał. Kontrola służy sprawdzeniu stanu zdrowia. Należy monitorować czy: profilaktyka przebiega właściwie, jak pacjent toleruje leki. Ważne jest również czy w międzyczasie nie zaraził się inną chorobą przenoszoną drogą płciową. 

Ewentualne działania niepożądane PrEP

Stałe monitorowanie terapii pozwala na wyeliminowanie ewentualnych powikłań. Stosowanie PrEP ogólnie jest bezpiecznie, niemniej jak w każdym przypadku leczenia istnieje ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Przy leczeniu mogą występować nudności, biegunka, bóle głowy i brak apetytu. Choć zwykle te skutki uboczne występują w ciągu miesiąca od rozpoczęcia kuracji. Zdarzają się również długotrwałe komplikacje w postaci niewydolności nerek lub wątroby, dlatego stałe monitorowanie swojego stanu zdrowia podczas trwania kuracji jest tak istotne. 

“Łatwość przyjęcia PrEPu i stosunkowo niewiele efektów ubocznych skłania sporo osób do rozpoczęcia kuracji. Nie bez znaczenia jest również cena. Kiedyś leczenie PrEP kosztowało kilka tysięcy, dzisiaj jest to około 130 zł za miesięczną terapię. Lęk, który towarzyszy seksualności od lat ’80 – ’90 i został wprowadzony przez epidemię HIV, powoduje różne zaburzenia seksualne u wielu mężczyzn. Najczęściej są to zaburzenia wzwodu, zaburzenia wytrysku i obniżenie libido. Tego rodzaju myśli u partnera czy partnerki mogą powodować rozkojarzenie i wpływać na obniżenie libido. Dlatego dla wielu osób leczenie PrEP może okazać się doskonałym sposobem na przywrócenie lepszej jakości życia intymnego.” – mówi dr Robert Kowalczyk.

W Kierach Medical Clinic kwalifikacją do leczenia PrEP zajmuje się dr Aleksander Zińczuk – https://kierach.nakiedy.pl

Dr Robert Kowalczyk

Gościem artykułu Kierach Medical Clinic był dr Robert Kowalczyk. Uznany psychoterapeuta, seksuolog kliniczny, współautor audycji radiowej “Sex w Toku”, oraz autor wielu artykułów naukowych i książek popularnonaukowych.